Krótkie informacje w pigułce:
1) cytologia służy profilaktyce zachorowania na raka szyjki macicy
2) najlepiej zgłosić się 3-4 dni po ustaniu krwawienia miesięcznego
3) najlepiej wykonać cytologię płynną LBC
4) cytologię wykonujemy nie rzadziej niż co 3 lata a najlepiej co 1 rok
Odkrycie badania cytologicznego zawdzięczamy amerykańskiemu ginekologowi greckiego pochodzenia
Jeorjosa Papanikolau. Był to ogromny przełom w latach 20 XX wieku. Umożliwił diagnostykę w kierunku
raka szyjki macicy u kobiet bez objawów czy widocznych zmian chorobowych. Cytologia jest badaniem,
które polega na pobraniu wymazu z tarczy oraz kanału szyjki macicy przy pomocy specjalnej szczoteczki
oraz zakonserowowaniu wymazu w specjalnym płynie (cytologia płynna) lub na szkiełku laboratoryjnym
(cytologia klasyczna). Powstały w ten sposób preparat ocenia się następnie pod mikroskopem w
poszukiwaniu komórek zmienionych chorobowo lub zakażonych wirusem HPV. Cytologia płynna ma
szereg zalet w stosunku do klasycznej, ale o tym później. Cytologia to badanie, które powinno być
regularnie wykonywane w ramach profilaktyki raka szyjki macicy (w przypadku poprzedniego wyniku
prawidłowego nie rzadziej niż co 3 lata a najlepiej co 1 rok). Dzięki temu badaniu można wykryć stany
przedrakowe, które kwalifikują się do leczenia łagodnymi metodami oszczędzającymi narząd rodny.
Niestety w przypadku większości rozwiniętych raków szyjki macicy jedynym skutecznym leczeniem jest
usunięcie całej macicy z przydatkami + ewentualnie dodatkowa radio i chemioterapia. Jak już wcześniej
wspomniano wyróżniamy dwa rodzaje badań cytologicznych:
- Cytologia płynna LBC (często używany skrót LBC od Liquid Base Cytology)
- Cytologia klasyczna
Sama technika pobrania jest taka sama. Różnica polega jedynie na formie utrwalenia powstałego preparatu oraz wynikających z tego dodatkowych korzyści. Do zalet cytologii płynnej zaliczamy:
- Większą skuteczność diagnostyczną – dzięki utrwaleniu komórek w płynie, możliwe jest dokładniejsze zbadanie ich struktury i wyglądu, co zwiększa szanse na poprawną diagnozę w porównaniu do cytologii klasycznej.
- Możliwość przeprowadzenia dodatkowych testów – komórki zebrane w płynie można użyć do wykonania różnorodnych testów, takich jak testy na obecność białek p16/ki67 lub testy na infekcję wirusem HPV, których jest ponad 100 typów (najgroźniejsze podtypy to 16 i 18)
- Większą precyzję i czułość – badanie cytologiczne płynne jest bardziej precyzyjne i czulsze niż tradycyjne badanie cytologiczne, co pozwala na wykrywanie nawet najmniejszych zmian patologicznych.
- Możliwość archiwizacji próbek – dzięki zachowaniu komórek w płynie, możliwe jest przechowywanie próbek przez kilka tygodni oraz „dorobienie” dodatkowych testów z tej samej próbki bez konieczności ponownego pobierania wymazu od pacjentki. Przykładowo: wynik cytologii wg systemu Bethesda jest ASC-US, więc wskazane jest wykonanie testu na obecność infekcji HPV. W wypadku cytologii klasycznej konieczne byłoby pobranie ponownego wymazu, w przypadku cytologii płynnej możliwe jest wykonanie powyższych testów z posiadanej już próbki. Jest to znaczne ułatwienie dla pacjentki.
Wynik Cytologii
Niestety większość kobiet doskonale zna i chciałaby dalej stosować ocenę cytologii wg systemu Papanicolau (nazwana na cześć odkrywcy badania). Popularny podział wyróżnia cytologię grupy 1, 2, 3, 4 i 5. Niestety powyższy system oceny cytologii jest już przestarzały i od wielu lat nie powinien być używany. Aktualnie obowiązującym standardem jest ocena wg systemu Bethesda. Nie ma w nim podziału na powyższe grupy ale występują skróty typu NILM, ASC-US, LSIL, HSIL oraz wiele innych.
Omówienie powyższego systemu jest obszernym zagadnieniem zasługującym na osobny artykuł, który mam nadzieję pojawi się w niedalekiej przyszłości. Jak przygotować się do badania?
Cytologia jest badaniem, które polega na pobraniu komórek z szyjki macicy, więc może być odczuwane jako nieco niekomfortowe, ale zazwyczaj nie jest bolesne. Przygotowując się do badania cytologicznego, zaleca się:
- Unikać stosowania tamponów, środków antykoncepcyjnych, kremów lub żelów dopochwowych na 24godziny przed badaniem.
- Unikać stosowania środków myjących, takich jak płyny intymne przed badaniem.
- Unikać stosunków płciowych na 24 godziny przed badaniem.
- W przypadku stresu związanego z badaniem można zażyć lek przeciwbólowy aby złagodzić
- ewentualny dyskomfort.
- Zrelaksować się przed samym badaniem.
Co jeśli wyniki badań okażą niewłaściwie?
W przypadku otrzymania nieprawidłowego wyniku cytologii ginekologicznej zawsze należy skonsultować się z lekarzem ginekologiem, który zaplanuje dalsze kroki w leczeniu. Może on zlecić wykonanie dodatkowych badań, bądź zalecić odpowiednie leczenie adekwatne do wykrytych nieprawidłowości.
Jeśli masz obawy dotyczące badania cytologicznego, warto porozmawiać z lekarzem, który może odpowiedzieć na wszystkie Twoje pytania i wyjaśnić, jak przebiega procedura
Zapraszamy, jesteśmy do Państwa dyspozycji.
Wykonywanie cytologii jest ważne dla monitorowania zdrowia i oceny potencjalnego ryzyka chorób, w tym np. nowotworowych, a regularne wykonywanie badania pozwoli na ewentualne wczesne wykrycie nieprawidłowości.